Muizen hadden de weg gevonden naar onze keuken.
Ze knaagden hier en daar.
Lieten keutels achter op de vloer.
Vloeiden als een inktvlek weg door een kier als ik de keukendeur open deed.
Ze knaagden ook aan mij.
Muizenperspectief
Ik zag ieder kruimeltje of stofje aan voor muizenpoep.
Pas met leesbril kon ik zien dat het meestal toch een kruimeltje of stofje was.
En op een nacht werd ik wakker omdat ik muizen hoorde in de keuken.
Een verdieping lager en drie deuren verder.
Ik wist heus wel dat dat niet kon.
Maar ik ging toch kijken.
Ik zag mijn huis vanuit het perspectief ‘muis’.
Mijn interpretaties van wat ik zag of hoorde versmalden zich.
Overkoppeling
Na een overweldigende gebeurtenis kan een vergelijkbaar proces optreden.
We noemen dat een overkoppeling.
In dat geval legt iemand automatische connecties die er niet (altijd) zijn.
Een gebeurtenis of prikkel leidt dan tot een reactie die hoort bij ‘daar-en-dan’ in plaats van bij ‘hier-en-nu’.
Jan, bijvoorbeeld, wordt misselijk van de kleur geel.
Pete is bang voor honden, terwijl hij nooit door één gebeten is.
Ellen durft niet in een lift.
Voor henzelf en hun omgeving onverklaarbare reacties.
Die bovendien zo snel optreden dat er geen sprake is van keuze of vrijwilligheid.
En daarom niet kunnen worden benaderd vanuit alleen een rationele of gedragsmatige aanpak.
Snel
Het kenmerk van overkoppeling is de snelheid.
Op het moment van de overweldigende gebeurtenis is te veel gebeurd in te weinig tijd.
Zintuiglijke indrukken zijn samengebald in één moment, waarbij het besef van tijd en volgordelijkheid verloren zijn gegaan.
Wat helpt is vertragen.
Alsnog de tijd geven aan iedere indruk en het effect daarvan op het lichaam.
Daarbij heb je hulp nodig van iemand die dat proces begeleidt, en je kan helpen de vastgehouden spanning van ieder moment te ontladen.
Traag
Het lichaam heeft zijn eigen geheugen.
Stap voor stap een overkoppeld moment vertragen en ontladen kan de kluwen ontwarren.
Jan blijkt als kind door een gele auto te zijn aangereden.
Pete is beroofd, terwijl in de verte een hond blafte.
En Ellen werd als baby alleen gelaten in de couveuse.
En de muizen?
Muizen blijken hun eigen overkoppeling te hebben: ze houden niet van ultrasoon geluid.
Hun reactie daarop is: wegwezen! Die reactie was welkom.
De schoonheid van vertraging: